دانه روغنی گلرنگ
دانه روغنی گلرنگ
نیم نگاهی به كشت دانه روغنی گلرنگ در مناطق مختلف كشور
گلرنگ به لحاظ خصوصیت مطلوب زراعی و مقاومت نسبی نسبت به شوری خاك و خشكی هوا، مقاومت بالا به سرمای زمستانه، وجود روغنی مطلوب با بیش از۹۰ درصد اسیدهای چرب غیراشباع، همواره به عنوان دانه روغنی مطلوب و با ارزش مطرح بوده است.
گلرنگ به لحاظ خصوصیت مطلوب زراعی و مقاومت نسبی نسبت به شوری خاك و خشكی هوا، مقاومت بالا به سرمای زمستانه، وجود روغنی مطلوب با بیش از۹۰ درصد اسیدهای چرب غیراشباع، همواره به عنوان دانه روغنی مطلوب و با ارزش مطرح بوده است.كشت این گیاه روغنی در سالهای اخیر در كشور افزایش یافته و در راستای آن تحقیقات این گیاه روغنی نیز براساس دستیابی به ارقام پرمحصول، پرروغن، بیخار و مقاوم به سرما در حال گسترش است.گفتنی است, در این گزارش سعی شده به نكات مهمی در خصوص زراعت گلرنگ پرداخته شود. كشت ارقام بهاره گلرنگ در مناطق گرم نظیر استان خوزستان، جیرفت، ایرانشهر و بوشهر را میتوان براساس زمان شروع بارندگیهای پاییزه و
شیوع بیماریهای قارچی در منطقه و محل آفاتی نظیر مگس گلرنگ، عدم همزمانی دوره گلدهی تنظیم كرد.طبق این گزارش, براساس آزمایشهای صورت گرفته مطلوبترین تاریخ كشت گلرنگ در مناطق گرم مذكور، نیمه دوم آذرماه در نظر گرفته شده و آخرین بررسیها بر روی لاینهای پیشرفته گلرنگ نشان داده كه لاین جدید «TL.۱۱۱» مناسب كشت پاییزه در مناطق گرم كشور بوده و حدود ۲۰ روز زودرستر از سایر ارقام است.در سال جاری حدود ۱۲ تن بذر لاین جدید تولید شده و مناسبترین زمان كشت آن اواسط تا اواخر آذرماه و مطلوبترین فاصله ردیف و فاصله بوته در ردیف به ترتیب ۵۰ و ۵ سانتیمتر و میزان بذر مصرفی حدود ۲۵ كیلوگرم در هكتار توصیه میشود.براساس این گزارش، كشت ارقام پاییزه گلرنگ در مناطق معتدل سرد و سرد در استانهای تهران، فارس، كرمانشاه، خراسان، اصفهان، آذربایجان شرقی، زنجان، كردستان و مركزی باید طوری تنظیم شود كه بوتهها قبل از سرمای شدید زمستانه حالت ۸ برگه رسیده باشند.طبق آزمایشهای صورت گرفته, بهترین زمان كشت گلرنگ در مناطق مذكور اواسط شهریورماه تا اواخر مهرماه است و رقم «L.R.V.۵۱.۵۱» مناسبترین رقم جهت كشت در مناطق كرج، قم، ورامین، داراب، اسلامآباد، اصفهان، تبریز، زنجان، كردستان، اراك و خراسان است.این گزارش حاكی است، مصرف بیش از حد كودهای شیمیایی در مناطقی كه فصل رشد كوتاه است, سبب افزایش تعداد غوزه و افزایش دوره گلدهی میشود كه در صورت همزمانی با درجه حرارت بالا كاهش عملكرد را به دنبال خواهد داشت.در كشت بهاره مناسبترین میزان بذر مصرفی ۲۵ تا ۳۰ كیلوگرم در هكتار و مطلوبترین فاصله ردیفها ۳۰ تا ۴۰ سانتیمتر و بهترین فاصله بوتهها ۵ سانتیمتر است و در ارقام پاییزه فاصله ردیفها ۵۰ سانتیمتر، فاصله بین بوتهها ۵ سانتیمتر و میزان بذر مصرفی ۲۰ تا ۲۵
كیلوگرم در نظر گرفته شده است.این گزارش میافزاید: در كنترل علفهای هرز از كنترل شیمیایی به صورت استفاده صحیح از عدم شیمیایی و كنترل زراعی به صورت مبارزه مكانیكی استفاده میشود كه استفاده بیش از حد دفعات مبارزه مكانیكی با علفهای هرز به دلیل خسارات احتمالی به ریشه گیاه، توصیه نمیشود.بنابراین گزارش, بهترین زمان مبارزه علیه مگس گلرنگ در مرحله غنچهدهی و به محض مشاهده مگس در مزرعه است.گفتنی است, بیماری لكهبرگی، سفیدك دروغی و سفیدك سطحی از بیماریهای مهم دانه روغنی گلرنگ است.این گزارش حاكی است، بیماری لكه برگی سبب ایجاد لكههای قهوهای رنگ میشود و در صورت پیشرفت این لكهها به هم پیوسته و برگها را كاملا خشك میكند كه ایجاد واریتههای مقاوم بهترین راهحل مبارزه با این بیماری است.طبق این گزارش، بیماری سفیدك دروغی در شرایط رطوبتی گسترش مییابد و مبارزه با این بیماری بسیار مشكل بوده و در مناطق آلوده باید از واریتههای مقام استفاده كرد.همچنین, بیماری سفیدك سطحی كه در ادامه فصل زراعی شیوع مییابد, در صورت حمله قارچ لكههای كوچك سفید رنگی روی برگها و ساقه دیده میشود كه از به هم پیوستن آنها تمام گیاه از پوشش سفید رنگی برخوردار میشود كه با این بیماری میتوان با سموم گوگردی مبارزه كرد.این گزارش حاكی است, تعیین زمان دقیق برداشت گلرنگ براساس تحقیقات موسسه، اصلاح و تهیه نهال و بذر در بخش تحقیقات دانههای روغنی به نوع رقم و عوامل محییط نظیر میزان رطوبت نسبی و دمای هوا بستگی دارد كه معمولا زمان برداشت موقعی است كه دانههای گلرنگ رطوبتی حدود ۸ درصد داشته به طوری كه اگر غوزهها را در دست فشار دهیم بذرها به آسانی از آنها جدا شوند.گفتنی است, در گلرنگ برخلاف سایرگیاهان روغنی مشكل ریزش وجود ندارد و تنها
در صورت عدم تنظیم صحیح كمباین ممكن است تعدادی از غوزهها بر اثر ضربه به پرههای خوراك دهنده كمباین دچار ریزش شود.
زيبا ترين گل جهان در مزرعه بهارستان
دانه های روغنی بعنوان ماده اولیه روغن نباتی از جمله محصولات استراتژیک در کشور ما به حساب می آید. لزوم توجه و رسیدگی به وضعیت تولید آن نشأت گرفته از ضرورت نیاز روغن در سبد مصرفی خانوارها می باشد. در کشور ما تعداد محدودی دانه روغنی مورد توجه و استفاده قرار دارد که از جمله آنها می توان به پنبه دانه، کنجد، کلزا، سویا، آفتابگردان، گلرنگ و زیتون اشاره نمود. متاسفانه در حال حاضر کمتر از ۱۰% نیاز داخلی ما به روغن نباتی از دانه تولید داخل تامین میگردد و مابقی نیاز از خارج به صورت روغن خام وارد کشور می شود. متولی پنبه دانه، کنجد و زیتون وزارت کشاورزی و متولی ۴ دانه کلزا، سویا، آفتابگردان و گلرنگ شرکت توسعه کشت دانه های روغنی می باشد. وزارت کشاورزی در دهه اخیر سیاستهای افزایش تولید خود را اکثرا بر دانه روغنی کلزا متمرکز نموده است. این وزارتخانه با تدوین طرح دهساله روغن نباتی در نظر دارد روغن مورد نیاز را تا ۷۳% خودکفا نماید. این طرح از امسال (۸۴) آغاز گردید.
اکثر دانه های روغنی دارای قیمت تضمینی مصوب شورای اقتصاد هستند که متولیان امر خرید موظفند این محصولات را به قیمت تضمینی از کشاورزان خریداری نمایند. متاسفانه هر سال شاهد این هستیم که کشاورزان محترم مبالغ دریافتی خود را در چند نوبت و در مواردی با تاخیر زیاد تحویل می گیرند که این شیوه تاثیر
زیادی در بی انگیزگی کاشت این محصولات در سالهای بعدی دارد و حتی مشکلات زیادی را برای متولیان امر بوجود می آورد. مانند آنچه در سال گذشته در مورد تاخیر پرداخت طلب کشاورزان سویا کار اتفاق افتاد. این مشکلات ناشی از کم لطفی سازمان مدیریت و برنامه ریزی جهت تامین بودجه خرید این محصولات می باشد که این بی توجهی فشار زیادی را بر متولیان امر از جمله شرکت توسعه کشت دانه های روغنی وارد می نماید.
نکته جالبی که متاسفانه در امر خودکفایی چالش ایجاد نموده متضرر شدن کارخانجات روغنکشی و روغن نباتی به خاطر خرید دانه داخلی است. البته دولت با پرداخت یارانه تا حدودی جلوی این ضررها گرفته ولی هنوز کارخانجات از این وضعیت ناراضی هستند.
با استقرار مدیریت جدید در وزارت کشاورزی سیاستهای این وزارتخانه نیز به نوعی تغییر کرد بطوریکه کاهش خودکفایی از ۱۰ سال به ۴ سال مطرح شد.
جای بسی شک و شبهه است که آیا در این فرصت کمی که مدیریت جدید در وزارت کشاورزی مستقر شده بررسی کارشناسی و فنی در مورد کاهش این مدت انجام داده است؟
متاسفانه کشاورزی ما چهره ای سنتی دارد و دارای اشکالات اساسی در اصول می باشد. ابتدا مدیریت محترم باید بستر سازی مناسبی در جهت اهداف این طرح ایجاد نماید و استعدادهای بالقوه و بالفعل را شناسایی و مشکلات عدیده موجود را برطرف نموده تا با اعمال مدیریتی صحیح و شایسته به امید خدا به خودکفایی مورد نظر دست یابیم.
به هر حال با وضعیت موجود و معضلات و مشکلاتی که در مورد دانه های روغنی وجود دارد و از همه مهمتر بی نظمی در پرداخت ها بعید است این طرح، ۱۰ ساله نیز به خودکفایی مورد نظر دست یابد.
گلرنگ (كاجيره) Carthamus tinctorius و C.lanatus
گياهي است يكساله يا دو ساله به ارتفاع ۳۰ تا ۶۰ سانتيمتر كه منشاء اوليه آن عربستان بوده است . برگها دندانه دار كه منتهي به خارهاي ظريف و نوك تيز مي شود . برگ ها عاري از تار و داراي شبكه اي از رگبرگهاي درشت و برجسته مي باشد . گل ها عموماً لوله اي و به رنگ زرد متمايل به قرمز است كه تدريجاً زرد نارنجي مي شود (معروف به زعفران قلابی). ميوه اش به صورت فندقه ، سفيد رنگ و داراي دسته تار نازك در قسمت انتهايي است .
مواد مؤثره: گلها (داراي كارتامين يا اسيد كارتاميك به رنگ نارنجي زيبا)
ميوه : داراي ۳۰ تا ۳۷ درصد پروتئين ، ۴۵ تا ۶۵ درصد مواد چرب
خواص درماني: گل : مسهل ، خلط آور ، قاعده آور . ميوه : نيرودهنده و قاعده آور ، ضد روماتيسم و فلج ، درمان تصلب شرائين .
روغن : مناسب براي بيماراني كه كلسترول بالا دارند ، ضد عفوني كننده و التيام دهنده زخم ها
روش استفاده: از ميوه آن روغني استخراج مي شود كه پس از تصفيه كامل مي تواند به مصارف تغذيه برسد ، اسيدهاي چرب اشباع شده آن ۶ تا ۹ درصد و اسيدهاي چرب اشباع نشده آن عبارتست از اسيد اولئيك (۱۶ تا ۲۵ درصد) اسيد لينولئيك (۶۳ تا ۷۲ درصد) و اسيد لينولنيك (۱/۰ تا ۶ درصد)
روغن اين دانه اگر هيدروژنه شود مارگارين مرغوب ، فاقد بو و طعم از آن بدست مي آيد . اثر خشك شونده قوي دارد. در نقاشي براي رنگ كاري هاي روشن و سفيد بسيار خوب است زيرا در اثر كهنه شدن رنگ زرد پيدا نمي كند.
